بیشتر افراد تصور میکنند ترجمه انگلیسی به فارسی صرفاً نیاز به دانش زبانی دارد و داشتن این فاکتور شرط کافی و لازم برای ترجمه صحیح و دقیق متن انگلیسی است، اما به طور کلی ترجمه انگلیسی به فارسی نیاز به شناخت و درک عمیق فرهنگ، زبان و آداب اجتماعی زبان مبدأ و مقصد دارد. علاوه بر رعایت قواعد دستوری زبان، شناخت و فهم عادات فرهنگی، عواطف و احساسات در انتقال مفاهیم بسیار مهم است. در ادامه به بررسی عمدهترین مشکلات در ترجمه انگلیسی به فارسی خواهیم پرداخت.
ترجمه انگلیسی به فارسی کلماتی که معانی متعددی دارند
یک کلمه ممکن است با توجه به متن، موضوع و چگونگی استفاده از آن، در یک جمله معنی متفاوتی داشته باشد. در این مواقع در ترجمه انگلیسی به فارسی ممکن است دو حالت اتفاق بیافتد:
حالت اول شامل کلماتی است که همآوا هستند که در این حالت شکل املایی و نحوۀ خواندن به صورت یکسان است اما در ترجمه متفاوت دارند. مانند: Bow.
حالت دوم وقتی اتفاق میافتد که املا و شکل نوشتاری یکسان دارند اما تلفظ متفاوتی دارند و این موضوع باعث تغییر در ترجمه انگلیسی به فارسی آنها میشود. مانند: House که اگر /haʊs/ تلفظ شود به معنی “خانه” است و اگر /haʊz/ تلفظ شود به معنی “فراهم کردن محلی برای زندگی کردن کسی” است.
ترجمه کلمات مرکب
کلمات مرکب از دو یا چند کلمه تشکیل شدهاند که در خیلی از موارد معنی کلمۀ مرکب معنایی متفاوت با هر کدام از اجزای آن دارد. کلمات مرکب را میتوان به سه بخش تقسیم کرد:
گروه اول: کلمات مرکبی که دقیقاً همسو با معنی اجزایش است: همان چیزی است که آنها را تشکیل داده است. مانند: Airport
گروه دوم: کلمات مرکبی که معنای مشابهی با یکی از اجزای تشکیل دهنده خود دارند. مانند: Baseball.
گروه سوم: کلمات مرکبی که که هیچ ارتباطی با معانی کلمات تشکیلدهنده خود ندارند. مثل: Deadline.
بیشتر کلمات مرکب جزء گروه سوم هستند. در بعضی موارد ترجمۀ درست و موثق این کلمات کمی دردسرساز میشوند.
ترجمه اصطلاحات و عبارات انگلیسی
یکی از رایجترین مشکلاتی که مترجمین با آن روبرو میشوند، ترجمه کلمات و عباراتیست که معنای خاص و منحصربهفردی دارند و یک مفهوم انتزاعی یا کمیت خاصی را در بر دارند. گاهی اوقات انتقال این مفهوم با تعاریف الفبایی زبان انگلیسی پیچیده و دشوار میشود. برای مثال عبارت To set the fox to watch geese هیچ ارتباطی با معنای تحت اللفظی خود ندارد و ترجمۀ صحیح آن گوشت را به دست گربه سپردن است.
بیشتر زبانشناسان بر این باورند که ترجمه اصطلاحات یکی از سختترین بخشهای ترجمه انگلیسی به فارسی است. این پیچیدگیها و اشتباهات بیشتر در ترجمه ماشینی رخ میدهد و هرگز به طور کامل حل نخواهد شد. به همین خاطر است که تقریباً در تمامی رشتههای تحصیلی چند واحد را به زبان تخصصی و بررسی عبارات و اصطلاحات آن رشته اختصاص میدهند.
عامیانه یا رسمی، مسئله این است
در ترجمه انگلیسی به فارسی گاهی اوقات ممکن است حتی با در نظر گرفتن کلیت متن و بررسی تمامی جملات، نتوان به درستی ضمایر و فعلها را از لحاظ رسمی یا غیر رسمی بودن ترجمه کرد. در زبان فارسی ضمایر مفرد و جمع دوم شخص وجود دارد، در صورتی که در زبان انگلیسی تنها یک ضمیر “You” در نظر گرفته شده است.
گرامر
تفاوت دستور زبان انگلیسی و فارسی بسیار زیاد است و این موضوع باعث ایجاد مشکلات زیادی در ترجمه انگلیسی به فارسی میشود. مشکلاتی مانند تفاوت مکان اجزای اصلی جمله، ساختارهای معلوم و مجهول، مرجع ضمیر و جملات شرطی از عمدهترین این مشکلات هستند.
اختلاف در ساختارهای زبانی
دستور زبان و ساختارهای زبانی هر زبان پایهایترین ارکان آن هستند که برای هر زبان قوانین و شرایط خاص خود را دارد. هر چقدر پیچیدگی این ساختارها بیشتر باشد، دشواری ترجمه نیز بیشتر میشود. ترجمه انگلیسی به فارسی از این قاعده مستثنی نیست. برای درک بهتر این مشکل، جایگاه فاعل و فعل و مفعول را در زبانهایی که میشناسید با هم مقایسه کنید. به همین خاطر است که مترجم اغلب مجبور به حذف، اضافه و جابجایی کلمات متن اصلی است تا ساختاری منطقی را در ترجمه خود ارائه دهد.
ترجمه انگلیسی به فارسی عبارات کنایهآمیز
عبارات کنایهای و طعنهآمیز، معنای متضادی نسبت به معنای تحت اللفظیشان دارند. گاهی اوقات این مسائل باعث مشکلات جدی در ترجمه انگلیسی به فارسی میشود. این مسئله بیشتر در رمانها، نقل قولها و متون محاورهای رخ میدهد.
ضرب المثلها از جنبۀ کاربرد به دو دستۀ گفتاری و نوشتاری تقسیم میشوند. این دستهبندی گاهی اوقات به عامیانه و رسمی هم تعبیر میشود. در زبان فارسی هر دو نوع ضربالمثل به تعداد زیاد وجود دارد، اما در زبان انگلیسی بیشتر ضربالمثلها رسمی هستند و اغلب در متون ادبی دیده میشود. برای مثال ضرب المثل You may end him but you’ll not mend him در ترجمه به صورت توبه گرگ مرگ است ترجمه میشود.
و اما نتیجهگیری
این موارد تنها بخش کوچکی از مشکلات رایج در ترجمه انگلیسی به فارسی بود. رفع موارد و مشکلات ذکرشده تنها با شناخت کافی از ساختارهای زبانی، دانش واژگانی بالا و آشنایی با فرهنگ و آداب زبان انگلیسی میسر است.